İzmir Kent Geneli Otopark Master Planı

Günümüzde kentlerin artan nüfusuna paralel olarak araç sahipliği de artmaktadır. Motorlu araçlar, kent içindeki yolculuklarında hem yolculuk öncesinde hem de yolculuk sonunda park alanına ihtiyaç duymakta ancak araçlı yolculuklar için üretilen otoparkların kapasitesi kısa sürede doygunluğa ulaşarak yetersiz kalmaktadır. Bu durumu aşmak için üretilen yeni otopark kapasitesi oluşturma çabası hem kent bütçesi için yüksek maliyetler hem de kentliler açısından olumsuz yaşamsal sonuçlar doğurmaktadır.

Bu çerçevede UPİ 2030 kapsamında geliştirilen hedef yılı ulaşım politikalarını ve otopark stratejileri dikkate alınarak İzmir Kent Geneli Araç Park Alanları Stratejik Yönetim Eylem Planı (EPİ-Otopark) hazırlanmasına karar verilmiştir. Çalışma alanı İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki 30 ilçede, 1293 mahalleyi kapsamaktadır.

Çalışma kapsamında kentsel çevre ve yaşam kalitesini arttırmak ve ulaşımda hizmet düzeyini yükseltmek amacıyla, kent genelinde araç parkı talep/kapasite ilişkisinin belirlenerek mevcut sorunlara çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve her yıl trafiğe katılan motorlu araç sayısındaki artış vb. etkenler nedeniyle ortaya çıkabilecek araç park alanı talebinin yönetilmesinde çevreci, eşitlikçi, kullanıcı seçimlerini gözeten, esnek ve sürdürülebilir çözümleri içeren kısa, orta ve uzun vadeli planlar hazırlanmaktır.

İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde kentin mevcut otopark altyapısını ortaya koymak amacıyla belediye adına otopark işletmeciliği yapan İzelman A.Ş., Harita ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Daire Başkanlığı ve ilçe belediyelerinden gelen veriler derlenerek mevcut otopark envanteri ve veri tabanı oluşturulmuştur. Bunun yanında imar planlarında yer alan otopark alanları da analiz edilerek imar planı otoparkları veritabanı oluşturulmuştur.

Mevcut durum analizi ile birlikte otopark bölgelerini belirlemeye yönelik olarak bir sentez çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda kent merkezi ve alt merkezler ile parklanma talebinin türüne göre konut ve konut dışı yolculuk odağında parklanma gerektiren bölgeler ayrı olarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonunda trafik analiz bölgelerinin parklanma talep ve karakterine göre “otopark bölgeleri” oluşturulmuştur.

Çalışma kapsamında ilk olarak kavramsal çerçeve ile otopark alanları ile ilgili temel kavramlar, yasal düzenlemeler, ulaşım talep yönetimi politikaları ve bu politikalar içerisinde yer alan otopark yönetim stratejilerine yer verilmiştir. Bunun yanında zon bazında hesaplanan otopark talebi ile birlikte geliştirilen önerilerin bölge bazında uygulamaları ve yatırım planı etaplamasına da yer verilmiştir.

Çalışma kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Otopark Yönetmeliği esas alınarak İmar ve Şehircilik Dairesi tarafından hazırlanan İzmir Büyükşehir Belediyesi Otopark Yönetmeliği Uygulama Esasları Taslağı ve çeşitli yönetmelik örneklerinin incelenmesi ile sadece bina otoparkları değil, genel ve bölgesel otoparklara ilişkin esasların da düzenlendiği bir “Otopark Yönetmeliği Uygulama Esasları Taslağı” hazırlanmıştır.

Ulusal, uluslararası mevzuat ile uluslararası kentlere özgü örnek tasarım kılavuzlarının incelenmesi ile otopark sınıflandırmaları ve standartların belirlenmesinde faydalanılan otopark tipleri, genel/bölgesel otoparklar ve bina/parsel otoparkları tasarım standartları, yatay ve düşey işaretlemeler, otopark işletme kuralları ve kullanımlara göre sağlanması gereken minimum otopark miktarlarına ve uluslararası örneklerde uygulanmakta olan kullanımlara göre minimum otopark miktarları belirlenmiştir.