İzmir Bisiklet Ulaşım Ana Planı

İzmir Ulaşım Ana Planı (UPİ 2030) final raporunda, yapılan birçok gözlem ve anket çalışmaları ile sivil toplum kuruluşlarıyla yapılan değerlendirme toplantıları sonuçlarına dayanılarak İzmir Büyükşehir Belediyesi sorumluluk alanındaki araç parklanma altyapısı ile yaya ve bisiklet erişim olanakları konusunda prensip kararları ve stratejiler ortaya konulmuştur. Yapılması planlanan araç park ve yaya-bisiklet uygulama tasarımlarının, bu prensip ve stratejilerin detaylı gözlem ve modellerle somutlaştırılması gerekmektedir. Dolayısıyla bisiklet ve yaya ile araç park alanları uygulama tasarımları İzmir Ulaşım Ana Planını tamamlayıcı nitelikte hazırlamak için gerekli çalışmalar yürütülmüştür.

Bu Proje, Türkiye genelinde bu detayda özellikle bisiklet master planı anlamında hazırlanan ilk çalışma olma özelliğine sahiptir. Bu nedenle çok detaylı olarak uluslararası örnekler, standartlar detaylı olarak incelenmiş ve ulusal örnekler ve çalışmalar ile karşılaştırılmıştır.

Çalışma kapsamında öncelikle saha araştırmaları yapılarak anket ve sayım çalışmaları yürütülmüştür. Bisikletli ulaşım konusunda İzmir kentine örnek teşkil edebilecek, başarılı planlama yaklaşımı ve uygulamaları ortaya koyan kentlerin; coğrafi özellikleri, sosyodemografik yapıları, bisikletli ulaşıma yönelik stratejik planlama yaklaşımları, mevcut durumları ve gelecek hedefleri, planlama çalışmalarıyla ilgili olarak farkındalık, teşvik ve katılımcılık programları, planlama çalışmalarını izleme, değerlendirme ve takip etme uygulamaları detaylı olarak karşılaştırılmıştır.

Bisiklet proje tasarımlarının yapılmasına karar verilen güzergâhlar da alternatif özelliklerde hat türü tasarımları gerçekleştirilerek en uygun çözümün uygulanması için karşılaştırmalar yapılmıştır. Bisiklet ulaşımında en önemli unsur sürüş güvenliğidir. Güvenlik yetersiz olduğunda kentteki bisiklet kullanım oranı düşmektedir. Taşıt trafiğinden arındırılmış bisiklet yollarının üretilmesi, sürüş güvenliğini sağlamaktadır. Ancak yol kesitlerinde bisiklet yolu için yeterli genişlik bulunmaması, sürüş güvenliği yüksek güzergâhların oluşturulamamasına neden olmaktadır. Bu nedenle bazı güzergâhlarda ayrı birbisiklet yolu yapılabilmekte, bazı güzergâhlarda ise yeterli genişliğin olmaması araçlar ile bisikletlerin aynıyol yüzeyini paylaşmasına sebep olmaktadır. 

Belirlenen koridor ve alanlarda yapılacak tasarımlarda öncelikle koridorun türü belirlenecek olup bu türe ilişkin tasarım alternatifleri oluşturulmuştur. Yaya geçidi ve kaldırım, Yaya öncelikli bölge,  Yaya bölgesi ve aksı Koridorun türüne göre oluşturulacak tasarım alternatiflerin temel olarak fonksiyonların düzenlenmesi ve işletme özellikleri detaylandırılarak alternatif tasarım önerileri geliştirilmiştir. 

İzmir kentinde mevcut bisiklet yolları merkez bölgede Çiğli Sasalı’dan başlayıp, Karşıyaka, Bayraklı, Konak Üçkuyular’a sahil bandı boyunca uzanmaktadır. Bunun dışında Foça, Menemen, Gaziemir ve Çeşme ilçelerinde de bisiklet yolları mevcuttur. Bu ilçelerdeki bisiklet yolları süreklilik göstermemekte ve ilçe geneline hizmet edememektedir. Bisiklet yolları aktarma merkezi, hastane, stadyum, terminal, üniversite, çarşı, alışveriş merkezi, kent merkezi gibi faaliyet merkezlerine ulaşamamaktadır.

Bisikletli ulaşım ağına yönelik olarak mevcut durum değerlendirmesi, saha çalışmalarından elde edilen geri dönüşler ve uluslararası uygulama örnekleri ile kentin mevcut yapısı doğrultusunda belirlenen stratejiler ışığında ortaya konabilecek eylemler tanımlanmıştır.

UPİ 2030 öneri bisiklet şebekesi çok yönlü bir değerlendirme sonucu uygulama etaplarına ve yol tiplerine göre kesinleştirilerek sınıflandırılmıştır. Bisiklet kültürünün kentte yaygınlaştırılması, bisikletlilerin trafikte görünürlüğünün artırılması ve en önemlisi bisikletli güvenliğinin sağlanması amacıyla özellikle acil eylem, kısa ve orta vadeli önerilerde ağırlıklı olarak bisiklet yolu yapılması öngörülmüştür. Uzun dönemde ise çevre ilçeler ve kırsal bölgelere bisiklet şebekesinin yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda yol kesitleri özellikleri ve kentteki bisiklet kültürünün geliştiği varsayımı ile şebekedeki bisiklet yol tipi ağırlığı bisiklet şeridi ve paylaşımlı olarak öngörülmektedir.

Hedef yılı 2030 itibarıyla yaklaşık 784,34 km civarında olacağı planlanmaktadır.

Kentin önemli aktarma merkezleri, raylı sistem istasyonları, toplu taşıma durak noktaları gibi yaya hareketliliği yüksek bölgelerine bisiklet şebekesi oluşturularak bisikletin ulaşım amaçlı kullanımı teşvik edilmelidir. Yapılan çalışmalar neticesinde kullanıcı talebinin yüksek olduğu koridorlar öncelikli olmak üzere sahada yapılan arazi etütleri doğrultusunda yol kesitinin bisiklet yolu yapımına elverişli olduğu koridorlarda düzenlemeleri yapılarak bisiklet yolu önerileri geliştirilmiş ve projelendirilmiştir.